Pociski satyryczne Krótkiej rozprawy, żywo przypominającej polemiczne dialogi protestantów niemieckich, wymierzone były w dużym stopniu przeciwko duchowieństwu polskiemu, jego niedbalstwu, chciwości, niemoralnemu życiu, nie poruszały natomiast zagadnień teologicznych, co wskazywałoby, iż Rej w r. 1543 nie zerwał jeszcze z katolicyzmem. Nastąpiło to dopiero w kilka lat później, jak dowodzi dialog Kupiec, wymierzony przeciw katolickiej etyce, bo wydrwiwający wartość dobrych uczynków i głoszący jawnie zasady luteranizmu. Jego autor, podobnie jak ogół szlachty małopolskiej oraz prowincyj litewskich, rychło przerzucił się na ,,wyznanie helweckie”, a więc kalwinizm, i zmienił się w apostoła nowej wiary. Z jej stanowiska napisał dzieło swe najpopularniejsze, które w samym w. XVI miało pięć wydań i przekład litewski, a które wyszło jako okazały foliał w r. 1557 pod długim w sposób realistyczny, a tu i ówdzie rzuconych na tło pejzażu polskiego, malowanego prymitywnie, ale świadczącego o dużej wrażliwości autora na barwy i kształt otaczającej go przyrody. Można oczywiście naśmiewać się z bezwiednych ?przypadków dworskich” pisarza-nieuka, zabłąkanego w krainach niedostępnej mu myśli humanistycznej, ale równie dobrze można, czy nawet trzeba, spojrzeć z szacunkiem na wysiłek intelektualny, na który się zdobył, by krainy te zwiedzić i udostępnić czytelnikowi, i to udostępnić w sposób pełen artyzmu, prymitywnego wprawdzie, ale niewątpliwego. Popularność Wizerunku, który w wieku XVI miał dwa wznowienia, dowodzące, jak dzieło to było potrzebne, a może i inne okoliczności, pojawienie się Dworzanina polskiego Górnickiego, poświęconego również ?człowiekowi poćciwemu”, choć na odmiennym poziomie, sprawiły, iż pod koniec życia Rej raz jeszcze powrócił do aktualnych zagadnień moralności renesansowej w dużym foliancie pod sążnistym tytułem Zwierciadło albo Kształt, w którym każdy stan snadnie się może swym sprawam jako we zwierciedle przypatrzeć.
Krótka rozprawa Reja
Zobacz także:
Nowości:
Gry edukacyjne dla dzieci
Najlepszy sposób na naukę to rozrywka. Do dzieci szybciej trafiają informacje przekazywane w formie zabawy. Należy pamiętać, że mali milusińscy mają znacznie więcej energii...
Czarter Chorwacja
Praktycznie połowę ceny całych wakacji nieraz stanowi dojazd do obranego celu. Którymi środkami transportu opłaca się więc najbardziej podróżować?
W przypadku dłuższych wypraw najlepiej sprawdzają...